Şaşılık Nedir?

Şaşılık iki gözün görme eksenlerinin paralelliğinin bozulması durumudur. Sürekli olabildiği gibi arada düzelip tekrar oluşabilir. Sabit olarak tek gözde olabildiği gibi değişmeli olarak bazen sağ bazen de sol gözde (alternans) olabilir.

Şaşılığın için Risk Faktörleri Nelerdir?

Şaşılığın oluşmasında tek bir neden yoktur. Annenin hamileliğinin nasıl geçtiği, doğumun problemli olup olmadığı, çocuğun gelişimi, geçirdiği hastalıklar şaşılık için risk faktörü oluşturabilir. Şaşılık için genetik yatkınlık söz konusudur yani ailede gözünde kayma olan varsa ortaya çıkma şansı daha fazladır. Çocukluk döneminde yani 2 yaşından sonra görülen şaşılıklarda genellikle neden kırma kusurudur. Yatkınlığı olan bir çocukta gözdeki kayma ateşli bir hastalık veya bir travma (düşme, ameliyatlar, kazalar) sonrası başlayabilir.

Şekil 1: Hastanemizde infantil ezotropya (doğumsal içe kayma) tanısıyla ameliyat edilen bir olgunun ameliyat öncesi (solda) ve ameliyat sonrası (sağda) görünümü izlenmekte.

Şaşılık Belirtileri Nelerdir?

- Gözde paralelliğin kaybolması

- Ağrı, baş ağrısı

- Gözlerde yaşarma

- Çift görme

- Bulanık görme

Ayrıca kayma kayan gözün konumuna göre içe, dışa, yukarıya ve oblik yönlerde görülebilen kayma, gizli veya aşikar kayma şekilde gözlenebilir.

İçe şaşılık / Ezotropya

Dışa şaşılık / Ekzotropya

Yukarıya şaşılık / Hipertropya

Aşağıya şaşılık / Hipotropya

Şaşılık Seyri ve Tedavisi

Göz kaslarımızın hareketini yöneten merkez beyindedir, bu nedenle sinirlerde oluşan felçler de gözde kaymalara neden olur. Geçirilen kazalar, kafa travması, ateşli hastalıklar ve ileri yaşta hipertansiyon ve şeker hastalığı gibi bazı durumlarda göze gelen sinirlerde felçler oluşabilir. Bu şekilde oluşan şaşılıklarda tedavi felcin kalıcı olup olmamasına bağlı olarak değişebilir. Çocuklarda göz tembelliği, büyük yaş grubunda ise çift görmeye neden olabileceği için mutlaka tedavisi gereklidir.

Şekil 2: Hastanemizde ekzotropya (dışa kayma) tanısıyla ameliyat edilen bir olgunun ameliyat öncesi (solda) ve ameliyat sonrası (sağda) görünümü izlenmekte. 

Ayrıca bebeklik ve çocukluk döneminde olan kaymaların belirli bir kısmı yalancı kaymalardır. Yalancı kayma, göz kapaklarının ve burun kökünün genişliği ile ortaya çıkan yanıltılıcı bir görünümdür. Bu durumun tam olarak aydınlatılabilmesi için mutlaka detaylı bir göz muayenesi yapılmalıdır. Devamlı olarak hep aynı gözün kayması görmenin o gözde daha az olduğunun belirtisidir ve önemlidir. Bu nedenle tek gözünde kayma olan bebek ve çocuklar hemen göz muayenesine götürülmelidir.

Tedavi şaşılığın nedeni ile bağlantılıdır. Yüksek kırma kusuruna bağlı olan şaşılıklarda önce kırma kusuru düzeltilmeli; varsa göz tembelliği (ambliyopi) hekim ve ailenin işbirliği ile etkin şekilde tedavi edilmelidir. Kırma kusuru tashihine rağmen devam eden ya da kırma kusurundan bağımsız olan şaşılık tiplerinde ise tedavide cerrahi ön plana geçmektedir.

Cerrahi tedavi; kayma miktarına ve yönüne göre gözün çevresinde göz hareketlerinden sorumlu olan kaslara gözün dış kısmından (konjonktiva) kesi yapılarak ulaşılır ve duruma göre kasın etki gücünü azaltıp arttıracak işlemler yapılarak gözlerin tekrar birbirine paralel bakması sağlanır.