Göz Yaşı Kanal Tıkanıklığı Nedir?

Göz yaşı bezi ve aksesuar bezlerden üretilen göz yaşı; alt ve üst kapaktaki kanalikül isimli kanalcıklar vasıtasıyla gözyaşı kesesine, oradan gözyaşı kanalı ile burun boşluğuna geçer. Bu kanal tıkandığında gözyaşı burun boşluğuna geçemez ve dışarı akar. Gözyaşı kanalı tıkanıklığı, gözde ve kanal bölgesinde enfeksiyona (mikrop kapması) neden olur. Sıklıkla hastalar gözde çapaklanma, burun köküne basmakla iltihap gelmesi, burun kökünün yan tarafında şişme yakınması belirtirler.

Şekil 1: Solda nazolakrimal sistem anatomisi izlenmekte, mavi ile işaretli lakrimal kanal sisteminin en alt bölgede inceldiği ve tıkandığı görülüyor. Sağda ise tedavi edilmemiş gözyaşı kanal tıkanıklığı sonucu gelişmiş lakrimal kese lojunda abse izlenmekte.

Göz Yaşı Tıkanıklığı Risk Faktörleri Nelerdir?

Göz yaşı kanalı tıkanıklığı en sık bebeklerde ve menapoz sonrası kadınlarda görülür. Doğumsal olabileceği gibi travmalar, enfeksiyon ve uzun süren irritasyona bağlı fonksiyonel tıkanıklık başlıca sebeplerdir.

Göz Yaşı Kanal Tıkanıklığı Belirtileri Nelerdir?

Fizik muayenenin yanında gözyaşı kanalı lavajı Jones testleri ve kanal sintigrafisi de gerekli olabilmektedir.

Göz Yaşı Kanal Tıkanıklığı Seyri ve Tedavisi

Enfeksiyonun tedavisi ile birlikte temel tedavi cerrahidir. Gözyaşı kanalı cerrahisi lokal ya da genel anesteziyle yapılabilir.

Şekil 2: Solda eksternal DSR (dakriyosistorinostomi) ameliyatının şematik görünümü ve sağda ameliyat sonrası silikon tüpün görünümü izlenmekte.

1) Bebeklerde göz yaşı kanal tıkanıklığı: Genelde doğumdan sonraki ilk 2 ay içinde bir gözde veya her iki gözde sulanma çapaklanma şeklinde fark edilir. İlk bir yıl masaj uygulaması yapılır. Masaj burun köküne dairesel hareketlerle basınç uygulama şeklinde uygulanır. Günde 3-4 kez, 10-15’er defa bu masaj hareketini yapmak gerekir. İlk bir yılda sadece doğru masaj ile kanalın açılma ihtimali %95 civarındadır. Gözde yoğun çapaklanma, kızarıklık olduğunda antibiyotikli göz damlaları kullanılır. Çapakların gözde kurumaması için temizlenmesi gerekir. Bir yılın sonunda, şikayetler geçmezse kanal açılmadı demektir. O zaman “sondalama” denen işlem yapılır. Sondalama bebek küçük olduğu için anestezi altında uygulanır. İlk sondalamadan sonra yaşarma şikayeti geçmezse, 2 ay sonra ikinci bir sondalama daha yapılır. İkinci sondalama sırasında hastaya silikon tüp takılabilir.  Bununla da yaşarma geçmezse, bu kez dakriyosistorinostomi (DSR) denen ameliyat yapılır.

2) Erişkinlerde göz yaşı kanal tıkanıklığı: Aktif enfeksiyon varsa antibiyotik tedavisi uygulamak gerekir. Enfeksiyon düzelince dakriyosistorinostomi (DSR) ameliyatı ile cerrahi olarak tedavi edilir. Tercihe göre anestezi altında burun kökündeki cilde yaklaşık 1 cm’lik bir kesi uygulanır. Burun kemiğinden yaklaşık 1x1 cm’lik bir parça çıkartılır. Göz yaşı kesesinden burun boşluğuna direk geçiş oluşturulur. Bazı durumlarda geçici bir süre silikon tüp göz kapağındaki punktum denilen deliklerden geçirilebilir. Ciltteki kesi dikişlerle kapatılarak işlem sonlandırılır. Cerrahi sonrası yara yerinin mikrop kapmaması için antibiyotik tedavisi uygulanır. Hastanın yara yeri iyileşme özelliklerine göre cilt kesi alanında iz kalabilir. Bir süre sonra tekrar tıkanıklık %10-15 oranında gelişebilir. 

Ayrıca eksternal dakriyosistorinostomi (DSR) ameliyatına uygun olmayan seçilmiş olgularda lazer dakriosistorinostomi (lazer DSR) ameliyatı da uygulanabilmektedir.